تغذیه و اختلالات بخش فوقانی دستگاه گوارش
سوء هاضمه
سوءهاضمه یا اختلال گوارش، واژه ای مبهم است برای شرح هر نوع ناراحتی در دستگاه گوارش به کار می رود.هر چند علائم بیشتر مربوط به معده است،می تواتند علائم ناراحتی در دوره یا سایر اندام ها نیز باشد.در بسیاری اوقات،تنش های عصبی عامل شروع سوء هاضمه هستند.به علاوه این حالت ممکن است به دلیل سوء تغذیه،بیماری سایر اعضاء بدن، زیاد خوردن، به سرعت غذا خوردن یا کم جویدن غذا ایجاد شود.
مداخله در رژیم غذایی برای سوءهاضمه
سوء هاضمه موقتی کوتاه مدت،نیازی به مداخله در رژیم غذایی ندارد:تغییرات ساده ای در عادات غذایی می تواند مؤثر باشد. با این حال سوءهاضمه دائمی نشان دهندۀ مشکلات زمینه ای مانندد عدم تحمل لاکتوز یا سایر مواد غذاییف ورم معده یا زخم های دستگاه گوارش می باشد.سوء هاضمه دائمی ممکن است یاعث ازبین رفتن اشتها و بروز اختلالات تغذیه ای شود.شخص مبتلا به سوء هاضمه ممکن است ار رژیم غذایی کم فیبر و حذف غذاهای گازدار،سود ببرد.جدول1-43 غذاهای دارای فیبر کم و جدول 2-43غذاهایی را که به طور معمول تولید گاز می کنند را نشان می دهد.
جدول1-43:رژیم غذایی کم فیبر
|
غذاهای نا مناسب |
غذاهای مناسب |
|
گروه غذایی گوشت و جایگزین های آن |
|
|
گوشت یا مرغ سرخ شده |
گوشت کم چربی آب پز |
|
ماهی ساردین،ماهی سرخ شده |
مرغ یا ماهی سرخ شده |
|
تخم مرغ نیمرو |
تخم مرغ پخته |
|
کره بادام زمینی |
|
|
گروه غذایی شیر وفرآورده های لبنی |
|
|
دسرهای تهیه شده از شیر |
شیر |
|
انواع ماست میوه ای |
ماست،پنیر |
|
گروه غذایی سبزیجات و گروه غذایی میوه ها |
|
|
انواع توت |
انواع آب میوه |
|
توت فرنگی |
میوه های پخته یا کنسرو شده |
|
سایر میوه های خام |
کدو |
|
حبوبات |
سیب زمینی |
|
سبزیجات خام |
آب گوجه فرنگی |
|
گروه غذایی غلات |
|
|
نان سبوس دار |
نان بدون سبوس |
|
بیسکویت سبوس |
بیسکویت بدون سبوس |
|
نان سوخاری،ماکارونی،جو |
|
جدول2-43:مواد غذایی افزایش دهندۀ گاز روده
|
آلو |
غذاهای سرخ شده |
کرفس |
ترپچه |
|
سیر |
آلبالو |
سویا |
گوشت های چرب |
|
انواع سبوس |
سس های چرب |
گندم |
نوشابه های گازدار |
|
انواع کلم |
حبوبات به ویژه لوبیا و نخود |
خیار |
انواع ماکارونی |
|
تخم مرغ |
مغزها(آجیل آلات) |
بادمجان |
پیاز |
حالت تهوع و استفراغ
تهوع واژه مبهم دیگری است و احساسی را شرح می دهد که شخص تقریباً می خواهد استفراغ کند.بسیاری از بیماری ها،بوها یا حتی حالت اظطراب می تواند باعث ایجاد حالت تهوع شوند.حالت تهوع غذا خوردن را مشکل می سازد و زمانی که دائمی باشد می تواند باعث بروز اختلالات تغذیه ای شود.مداخلۀ کلی در رژیم غذایی برای جلوگیری از حالت تهوع در جدول 3-43 آمده است.
جدول3-43:راهکارهایی برای پیشگیری از تهوع
- صبح ها از مواد غذایی نشاسته ای خشک مانند نان خشکه یا نان سوخاری استفاده کنید.
- حجم غذا را کاهش و تهداد دفعات مصرف آن را افزایش دهید.
- غذاهی چرب یا پر ادویه مصرف نکنید.
- مایعات را به مقدار کم و در فواصل وعده های غذایی مصرف کنید.
- مایعات سرد-که باعث کاهش حالت تهوع می شوند-مصرف کنید.
- لباس راحت بپوشید و از هوای آزاد استفاده کنید.
استفراغ در شیر خواران و کودکان
استفراغ در کودکان سالم غیر طبیعی نیست و به طور معمول مشکل عمده ای محسوب نمی شود.بسیاری از شیرخواران در ماه های اول پس از تولد استفراغ می کنند که می تواند طبیعی باشد،روند افزایش وزن مناسب آن ها نشان می دهد که نیازی به درمان ندارند.درمان پیشنهادی آن است که از مصرف کلیه غذاها و مایعات به مدت پنح تا ده دقیقه بعد از استفراغ خودداری شود و سپس بسته به سن و موادغذایی مناسب،حجم های خیلی کم مایعات به شیرخوار یا کودک بدهید، به عنوان مثال هر5-4 دقیقه،به آرامی یک قاشق مربا خوری شیرمادر یا مایعات مناسب برای سن او در اختیارش قرار دهید تا بتواند آن را تحمل کرده و برنگرداند.در این قبیل موارد نباید مایعات خیلی شیرین به او داد و تحمل مایعات خنک بیشتر خواهد بود.هدف آن است که از کم شدن آب بدن که در نوزادان و شیرخواران به سرعت شدت می یابد جلوگیری شود.اگر پس از حدود 4تا6 که به روش فوق به او مایعات داده اید،استفراغ متوقف شد می توانید مقدار بیشتری شیرمادر یا غذای مناسب سن کودک به او بدهید. به عنوان مثال می توان حدود 5-4 قاشق حریره کم شیرینی به شیرخوار بالای شش ماه داد.اگر با این روش،استفراغ کودک قطع شود،می توان به تدریج حجم و غلظت غذا را اضافه کرد. اما در مواردی که بار دیگر کودک دچار استفراغ شود باید این روش و شروع غذا با حجم خیلی کم از سر گرفته شود.
در بیشتر موارد،علت قطع نشدن استفراغ کودکان که حتی در موارد شدید منجر به بستری نمودن او می گردد،عجله خانواده در دادن مایعات و غذا با حجم زیاد و به دفعات مکرر به کودک دچار تهوع و استفراغ می باشد.در اولین ساعات،برای محدود کردن حجم دریافتی شیرمادرتوسط شیرخوار باید طول مدت شیر دهی در هر نوبت کاهش داده شود و شیرخوارانی که با شیشه تغذیه می شوند بهتر است مایعات با قاشق به شیرخوار داده شوند تا عطش شیرخوار باعث نشود او حجم زیادی از مایعات را در زمان کوتاه مصرف کند.استفراغ یک علامت است نه یک بیماری، بنابراین علت زمینه ای آن باید برطرف شود نه این که داروهای مهار کننده استفراغ،که خود عوارض زیادی در بر دارند،به کودک دچار استفراغ داده شود.
التهاب معده(گاستریت)
ورم معده اختلالی شایع است که در آن پوشش مخاطی معده متورم و دردناک می شود.فرد مبتلا ممکن است ازبی اشتهایی،تهوع، استفراغ،باد گلو زدن و احساس سنگینی شکایت کند.
ورم معده حاد
ورم معدۀ حاددر بسیاری از موارد در پی مصرف آسپیرین یا سایر داروهای تحریک کننده مخاط معده ایجاد می شود.مصرف بعضی غذاهای محرک،حساسیت های غذایی،فشارهای روحی و عفونت ها نیز می توانند در بروز ورم معده نقش داشته باشند.تغییر رژیم غذایی در این حالت شامل دو اصل است:حذف غذاهای محرک و کاهش اسید معده.برای افراد مبتلا به ورم معده که به دلیل تهوع یا استفراغ نمی توانند موادغذایی را تحمل کنند،رژیم غذایی باید شامل مواد غذایی فاقد مواد تحریک کنندۀ معده،در حد تحمل شخص و مناسب براای سن او باشد.این رژیم غذایی تا حد زیادی از فردی تا فرد دیگر متفاوت است ولی به طور کلی توصیه می شود غذاهایی که باعث تحریک ترشح اسید معده یا تحریک مخاط معده می شوند مانند فلفل،ادویه جات،غذاهای سرخ کرده و مواد غذایی حاوی کافئین،از رژیم غذایی حذف شوند.
زخم های دستگاه گوارش
علل زخم:چند دلیل عمده برای زخم های دستگاه گوارش شناخته شده است: زمینه ارثی،عفونت باکتریایی(هلیکوباکترپیلوری)، استفاده از برخی داروهای ضد التهابی و اختلالاتی که باعث افزایش ترشح اسید معده می شوند. هدف از درمان،کاهش درد،بهبود زخم و به حداقل رساندن احتمال برگشت بیماری است.
توصیه در مورد تغییر رژیم غذایی
درمان داروئی نقش اصلی را در درمان زخم ها بر عهده دارد.درمان با رژیم غذایی سال ها قبل نقش مهمی در درمان زخم داشت و بسیاری مواد غذایی از رژیم غذایی مبتلایان به این مشکل حذف می شد اما امروزه توصیه های متداول،بسیار ساده شده و شامل موارد زیر است:
1. حذف هر نوع غذایی که به طور معمول برای هر فرد باعث سوء هاضمه و درد می شود.
2. اجتناب از مصرف نوشیدنی های کافئین دار مانند قهوه،چای و نوشابه های گازدار.
برخی تحقیقات نشان می دهد که تحریک ترشح معده در اثر قهوه و چای به دلیل کافئین در این مواد نیست زیرا قهوه و چای بدون کافئین نیز به اندازۀ انواع کافئین دارترشح اسید معده را تحریک می کنند بنابراین به طور کلیبه مبتلایان به زخم معده،محدودیت یا قطع مصرف چای و قهوه می شود.
3. خودداری از مصرف فلفل و ادویه جاتی که باعث ناراحتی فرد می شوند.
آدرس مطب : شهرک غرب بلوار فرحزادی تقاطع دریا خ نورانی پلاک 19 طبقه سوم
تلفن : 22366770 - 021
