تغذیه زنان باردار
اهمیت دوران بارداری در چیست؟
از آنجا که جنین رشد بسیار سریعی دارد و وزن او از یک گرم در 8 هفتگی به 3200 گرم در ماه آخر می رسد، جنین برای چنین رشدی، احتیاج به انواع مواد مغذی دارد که باید از طریق تغذیه صحیح مادر تامین شود. همچنین سوء تغذیه طولانی در دوران پیش از بارداری می تواند باعث سوء تغذیه جنین شود و در نتیجه ممکن است وزن نوزاد هنگام تولد از حداقل قابل قبول (2500 گرم) کمتر باشد. بنابراین اهمیت تغذیه صحیح در دوران قبل از ازدواج ( دوران نوجوانی) و قبل از بارداری کمتر از اهمیت تغذیه صحیح در دوران بارداری نیست.
رژیم غذایی مناسب برای دوران بارداری
داشتن رژیم غذایی مخصوص و جداگانه برای زمان بارداری لازم نیست. تغذیه زن باردار در دوران بارداری باید متعادل باشد و از کم خوری و پرخوری پرهیز کند. آنچه مهم است اینست که زن باردار باید بیشتر از زمانی که باردار نبوده، غذا بخورد.
جدول راهنمای غذایی زنان در دوران بارداری
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
نصف لیوان سبزیجات پخته یا 1 لیوان سبزیجات خام، 1 لیوان سبزیجات برگی( اسفناج برگی( اسفناج، کاهو، کلم و ...)، 1 عدد گوجه فرنگی متوسط یا 1 عدد پیاز متوسط و ... |
|
|
|
1عدد میوه متوسط( پرتقال، لیمو شیرین، سیب، هلو و ...)، یا ربع طالبی متوسط، یا نصف لیوان حبه انگور یا انار و ... |
|
|
|
1 لیوان شیر، یا 1 لیوان ماست، یا 1 لیوان کشک، نصف لیوان بستنی، یا 60-45 گرم پنیر |
|
|
|
60 گرم گوشت( قرمز، مرغ، ماهی و سایر پرندگان)، یا نصف لیوان حبوبات پخته، یا 1 عدد تخم مرغ، یا 60 گرم دل یا جگر، یا ربع لیوان انواع مغزها(گردو،بادامو پسته) |
در صورتی که زن باردار( کمتر از 20 سال سن دارد) مواد مصرفی از گروه شیر و لبنیات باید روزانه 4 سهم یا بیشتر باشد.
نکته:
مصرف روغن، چربی و شیرینی جات با توجه به انرژی مورد نیاز و میزان اضافه شدن وزن در دوران بارداری تنظیم می گردد.
تمرین:
در صورتیکه باردار هستید، برنامه غذایی یک روز خود را نوشته با جدول برنامه غذایی مقایسه کنید و ببینید آیا از گروههای غذایی به اندازه کافی مصرف کرده اید یا نه.
مشکلات شایع تغذیه ای در دوران بارداری
1. حالت تهوع:
در سه ماه اول بارداری حالت تهوع و استفراغ بخصوص در هنگام صبح شایعتر است. استفراغ و تهوع شدید در اوایل بارداری موجب کمبود انرژی و پروتئین می شود و کمبود املاح و ویتامینها را به دنبال دارد.
پیشنهاداتی برای برطرف کردن حالت تهوع دوران بارداری
تازه نگه داشتن هوای اتاق
جلوگیری از ایجاد هر نوع بو( حتی بوی غذا)
خوردن غذاهای سرد
آهسته از رختخواب بلند شدن
گذاشتن کمی نان خشک در دهان قبل از برخاستن از رختخواب
مصرف کردن شش وعده غذا به جای سه وعده و کم کردن حجم غذا در هر وعده و پرهیز از گرسنه ماندن
پرهیز از غذاهای پرچرب، ادویه دار و غذاهای نفخ آور
غذاهایی مثل آب میوه، کمی نوشابه گازدار، دوغ، لواشک آلو یا آلبالو نان خشک و آبلیمو به برطرف شدن حالت تهوع کمک می کند.
2. ترش کردن یا سوزش معده:
این حالت، در دوران بارداری بیشتر بعد از صرف غذا به وجود می آید. به علت افزایش حجم رحم، به معده فشار آمده و در نتیجه مقادیری از اسید معده به همراه مواد غذایی از معده وارد مری می شود.
راه حل مناسب برای برطرف شدن سوزش معده افزایش تعداد وعده های غذا به 4 یا 6 بار در روز و کم کردن حجم وعده های غذایی، پوشیدن لباسهای گشاد و آهسته جویدن غذا می باشد.
زنان باردار پس از صرف غذا نباید دراز بکشند و اگر بالشی زیر سرشان باشد، بهتر است از خوابیدن به پشت بپرهیزند.
3. یبوست و بواسیر:
مشکلات دفعی معمولا در اواخر دوران بارداری مشاهده می شود و بیشتر به علت کاهش فعالیت فیزیکی و بزرگ شدن رحم و جنین که باعث فشار روی رگها و روده بزرگ می شود، ایجاد می گردد و اغلب منجر به خونریزی از مقعد می شود.
برای پیشگیری از یبوست
میوه ها و سبزیها را بیشتر مصرف کنید.
از نان سبوس دار بیشتر استفاده کنید.
فعالیت بدنی خود را با اجازه پزشک افزایش دهید. (پیاده روی بهترین ورزش برای زن باردار است).
استراحت و خواب کافی داشته باشید.
مقدار مصرف مایعات را افزایش دهید.
4- دیابت بارداری:
این نوع دیابت بطو معمول بعد از هفته بیستم بارداری اتفاق می افتد و معمولا از هر صد خانم 5 تا 10 نفر به آن مبتلا می شوند. در عین حالی که علایم این عارضه به بیماری قند معمولی شبیه است (مانند وجود قند در ادرار و افزایش قند خون) ولی قند خون در بیماری قند دوران بارداری به اندازه بیماری قند معمولی نمی رسد.
نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به دیابت دوران بارداری بیشتر در معرض خطر "مرگ و میر جنینی" و "تولد نارس" می باشند و اگر بارداری به طور کامل طی شود، کودکان متولد شده دارای وزن زیاد و درشت می باشند. این مادران در معرض خطر دیابت نوع 2 در زندگی آینده شان می باشند.
برای شناسایی زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری ، باید بین هفته های 24 تا 28 حاملگی برای کلیه زنان باردار آزمایش قند خون انجام شود.
برای کنترل این نوع دیابت می توانیم:
1-با تنظیم رژیم غذایی، کالری دریافتی را کنترل کرده و برای جلوگیری از افزایش قند، قندهای ساده را حذف کنیم.
2- تمرینهای ملایم ورزشی را انجام دهیم تا نیاز کمتری به انسولین درمانی داشته باشیم.
نکات مهم در تغذیه دوران بارداری
در رژیم غذایی زن باردار، قد، وزن، سن، فعالیت جسمی، سلامتی و درگیریهای روحی و روانی زن باردار باید در نظر گرفته شود.
رساندن وعده های غذایی به 4 تا 6 نوبت در روز و کم کردن حجم غذا در هر وعده، در ساعات معین غذا خوردن، آهسته خوردن و جویدن کامل غذا، استراحت کردن چند دقیقه قبل و بعد از خوردن غذا، عدم استعمال دخانیات و عدم نوشیدن مشروبات الکلی توصیه می شود.
نخوردن غذاهای سنگین و پرچرب و غذاهای ناسازگار با مزاج، خواب کافی در شب و مراجعه منظم به دندانپزشک از سوء هاضمه تا حد زیادی می کاهد.
مصرف غلات سبوس دار و غلات همراه با حبوبات( مثلا عدس پلو و لوبیا پلو) مفیدتر است.
مقدار مناسب مایعات در این دوران 6 تا 8 لیوان در روز می باشد.
زنان باردار باید از نمک ید دار به جای نمک معمولی استفاده کنند، البته لازم نیست بیش از حد طبیعی نمک مصرف کنند.
چنانچه خانمهای باردار در طول دوران بارداری و بخصوص در سه ماهه آخر به اندازه کافی وزن اضافه نکرده باشند می توانند از نان، برنج، ماکارونی، سیب زمینی و چربیها بیشتر استفاده کنند. خانمهای باردار باید توجه داشته باشند که افزایش ناگهانی وزن خطرناک است و به محض مشاهده افزایش وزن ناگهانی یا ورم دست و صورت به پزشک مراجعه کنند.
آدرس مطب : شهرک غرب بلوار فرحزادی تقاطع دریا خ نورانی پلاک 19 طبقه سوم
تلفن : 22366770 - 021
