درمان فشار خون پایین
شاید از نظر ميليونها نفري كه از فشارخون بالا رنج ميبرند، پايين بودن فشار خون يك وضعيت عالي باشد، در حالي كه كاهش حاد فشار خون ميتواند عوارض خطرناكي را براي بدن به همراه داشته باشد. براي اندازهگيري فشار خون دو فشار مختلف سنجيده ميشود؛ فشار خون سيستوليك كه حداكثر فشار در زمان انقباض بطن چپ قلب است و فشار دياستوليك كه زمان استراحت و انبساط قلب است.
فشارخون نیرویی است که توسط جریان خون به دیواره ی عروق وارد می شود و یکی از علائم حیاتی اصلی محسوب می شود. فشار خون توسط پمپ خون به درون سرخرگ ها ایجاد شده و با پاسخ سرخرگ ها به این جریان خون تنظیم می گردد. فشارخون فرد به شکل فشار سیستولیک بر روی فشار دیاستولیک (دیاستولیک/سیستولیک) بیان می شود.(مثلا 80/120)
فشار خون سیستولیک (عدد بالایی) معرف فشاری است که بعد از انقباض عضله قلب، در شریان ها ایجاد می شود. فشارخون دیاستولیک (عدد پایینی) معرف فشار درون سرخرگهاست وقتی که قلب بعد از انقباض به حالت انبساط و استراحت خود برمی گردد.
فشارخون سیستولیک (انقباض) برای بیشتر بالغین بین 90 تا 120 میلی متر مرکوری (میلی متر جیوه) و فشارخون دیاستولیک بین 60 تا 80 میلی متر جیوه است.
توصیه های اخیر فشارخون نرمال را فشار کمتر از 120 روی 80 می دانند. فشار خون بیش از 130 روی 80 فشارخون بالا محسوب می شود. فشارخون بالا خطر بیماری های قلبی، کلیوی، سخت شدن دیواره ی عروق (آترواسکلروزیس)، آسیب های چشمی و سکته را افزایش می دهد.
فشار خون پایین (هیپوتانسیون) فشاری است که به حدی کم است که باعث ایجاد علائم و نشانه های ناشی از کاهش جریان خون در عروق می باشد. وقتی فشارخون به حدی کم باشد که سبب ایجاد نقصان در رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به ارگان های مختلف مثل مغز، قلب، کلیه شوند اندام ها نمی توانند عملکرد طبیعی خود را انجام داده و به مرور زمان صدمه می بینند.
برخلاف فشارخون بالا، فشارخون پایین با علائم و نشانه های افت جریان خون شناسایی می شود نه با کمک اندازه گیری با دست دستگاه (چون اغلب فشار خون بالا بدون علامت است)
برخی افراد ممکن است با وجود فشار خون 50/90 هیچ گونه علامتی از فشارخون پایین نداشته باشند و بنابراین فشارشان پایین محسوب نمی شود. به هر حال، برخی از افرادی که عموما فشارخون بالاتری دارند ممکن است وقتی فشارشان به حد 60/100 افت کند علائم فشارخون پایین را در خود احساس کنند
علل فشار خون پایین
كم آبي: كاهش فشار خون در بيماراني كه استفراغ و اسهال طولانيمدت داشتهاند، بخصوص اگر مايعات كافي براي جبران آب از دست رفته دريافت نكرده باشند، شايع است. علل ديگر كم آبي ميتواند ورزش و تعريق زياد، تب و گرمازدگي باشد. اشخاص با كم آبي جزئي ممكن است تنها تشنگي و خشكي دهان را تجربه كنند، اما در كمآبي متوسط تا شديد، ممكن است كاهش فشار خون همراه با سرگيجه يا غش اتفاق بيفتد. كمآبي طولاني و شديد ميتواند منجر به شوك، نارسايي كليوي، اسيدوز (زياد شدن اسيد در خون)، كما و حتي مرگ شود.
خونريزي متوسط يا شديد: خونريزي ميتواند بسرعت بدن را از خون خالي كند و منجر به كاهش فشار خون شود. خونريزي ميتواند ناشي از تروما (آسيبها)، عوارض جراحي يا ناراحتيهاي دستگاه گوارش مانند زخمهاي معده، تومورها يا ديورتيكولوز باشد. گاهي خونريزي ممكن است آنقدر شديد و سريع باشد. (مانند خونريزي از يك شريان پاره شده) كه باعث شوك و مرگ سريع شود.
التهاب حاد ارگانهاي بدن: پانكراتيت حاد (التهاب پانكراس) ميتواند باعث كاهش فشار خون شود، در پانكراتيت حاد، مايعات از رگهاي خوني به بافتهاي متورم اطراف پانكراس و نيز به حفره شكمي ميرود، در نتيجه خون غليظ ميشود و حجم آن كاهش مييابد.
بيماريهاي قلبي: از جمله بيماريهاي قلبي، ضعف ماهيچه قلب است كه ميتواند باعث نارسايي قلب شود و در نتيجه، مقدار پمپاژ خون توسط قلب كاهش يابد. يكي از علل شايع ضعف ماهيچه قلب، مرگ (از كار افتادگي) قسمت عمدهاي از ماهيچه قلب به دليل يك حمله قلبي منفرد بزرگ يا حملات قلبي كوچكتر و مكرر است.
موارد ديگري كه ميتواند توانايي قلب را براي پمپ كردن خون ضعيف كند، شامل داروهايي است كه براي قلب سمي هستند، همچنين عفونتهاي ماهيچه قلب توسط ويروسها و بيماري مربوط به دريچههاي قلب، از اين دست دلايل به شمار ميروند.
از بيماريهاي قلبي ديگر، التهاب پريكارديوم (كيسه احاطهكننده قلب) است. اين التهاب ميتواند باعث جمع شدن مايع در داخل پريكارديوم شود و با فشرده كردن قلب، توانايي آن را براي پر شدن از خون و پمپاژ محدود كند.
آمبوليسم ريوي نيز وضعيت ديگري است كه در آن، ابتدا خون در يك وريد لخته ميشود (ترومبوز عميق وريدي) و سپس از جداره وريد جدا ميشود و به قلب و در نهايت به ريه ميرود. يك لخته بزرگ خوني ميتواند جلوي جريان خون از ريهها به بطن چپ را بگيرد و بازگشت خون به قلب را براي پمپاژ بشدت كاهش دهد. به همين دليل هم آمبولي ريوي وضعيت بسيار خطرناكي محسوب ميشود.
از ديگر مشكلات قلبي ميتوان به كاهش ضربان قلب اشاره كرد كه ميتواند مقدار خون پمپ شده توسط قلب را كاهش دهد. ميزان ضربان قلب در حال استراحت براي يك بزرگسال سالم، بين 60 و 100 ضربه در دقيقه است. هرچند ضربان كمتر از 60 در دقيقه هميشه تحت كاهش فشار خون نيست. (در برخي از ورزشكاران آموزش ديده، ضربان قلب در حال استراحت، 40 و 50 ضربه در دقيقه است)، اما در بسياري از بيماران، كاهش ضربان قلب ميتواند منجر به كاهش فشار خون، سرگيجه و حتي غش شود.
افزايش غيرطبيعي ضربان قلب فشار خون را پايين ميآورد. از شايعترين نمونه آن ميتوان به فيبريلاسيون سرخرگي اشاره كرد كه يك اختلال قلبي است و با تخليه الكتريكي سريع و بينظم از ماهيچه قلب مشخص ميشود كه باعث انقباض مرتب و معمولا سريع بطنها ميشود و در نتيجه بطنها قبل از هر انقباض، زمان كافي براي پر شدن حداكثر از خون را ندارند و مقدار خوني كه پمپ ميشود، بهرغم ضربان سريعتر قلب، كاهش مييابد. ضربان سريع قلب در بطنها نيز ميتواند فشار خون پايين را ايجاد كند و حتي گاهي موجب شوك خطرناكي شود.
از علل ديگر كاهش فشار خون ميتوان به ايستادن طولانيمدت، برپا خاستن ناگهاني پس از وضعيت نشستن، عفونت شديد خون در اثر ورود باكتريها يا ساير ميكروارگانيسمها به خون و شوك آنافيلاكسي كه واكنشي آلرژيك و كشنده نسبت به داروهايي مانند پنيسيلين، غذاهايي مانند بادام زميني، دريافت موادي حاوي يد از طريق اشعه ايكس يا نيش زنبور عسل دارند، اشاره كرد.
آیا فشارخون پایین برای سلامتی مضر است؟
افرادی که فشارخون پایین تری دارند خطر کمتری آنها را برای ابتلا به بیماری کلیوی، سکته، بیماری قلبی تهدید می کند. ورزشکاران و بعضی افرادی که مرتبا ورزش می کنند، افرادی که وزن مناسبی دارند و افرادی که سیگار نمی کشند اکثرا فشارخون کمتری دارند. بنابراین، فشارخون پایین تا زمانی که به حدی پایین نباشد که در ما ایجاد علائم کند و به اندامهایمان صدمه نزند مطلوب بدن می باشد.
علائم و نشانه های فشارخون پایین چیست؟
وقتی فشارخون به حدی پایین باشد که خون کافی به اندام های بدن نرسد، اندام ها بکفایت عمل نکرده و ممکن است به تدریج آسیب ببینند. به عنوان مثال، اگر خون کافی به مغزمان نرسد، سلولهای مغزی اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نکرده و احساس گیجی، منگی و یا حتی غش کردن به سراغ فرد می آید.
تغییر وضعیت از حالت نشسته یا خوابیده به وضعیت ایستاده اغلب علائم و نشانه های فشار خون پایین را ظاهر می سازد. این حالت به این دلیل اتفاق می افتد که ایستادن باعث می شود که خون در رگهای قسمت های انتهایی بدن ته نشین شود، که این خود باعث کاهش بیشتر فشارخون شده و علائم افت فشار ظاهر می شود.
پیشرفت حالت گیجی، منگی یا حتی غش در پی ایستادن که از فشارخون پایین ناشی می شود هیپوتانسیون (فشارخون پایین) ارتواستاتیک نامیده می شود. افراد عادی معمولا سریعا خود را با افت فشارخون ناشی از ایستادن تطابق می دهند که مانع از ایجاد هیپوتانسیون می شود.
وقتی فشارخون ما برای رساندن خون به شریان های کرونری که ماهیچه های قلب را تغذیه می کنند کافی نباشد علائمی نظیر درد قفسه ی سینه (آنژین) یا حتی حمله قلبی بروز می کند. وقتی خون کافی به کلیه ها نرسد کلیه ها توانایی خود را در حذف مواد زائد بدن مثل اوره و کراتینین از دست خواهند داد.
درمان فشار خون پایین ؟
درمان كمفشاري خون، بستگي به علت ايجاد آن دارد، به عنوان مثال، چنانچه دارويي باعث ايجاد آن شده باشد، بايد كاهش دوز يا توقف دارو، البته تحت نظر پزشك صورت بگيرد. اگر علت افت فشار خون مربوط به كمآبي باشد، با استفاده از مايعات و الكتروليتها و در موارد حاد از طريق تزريق وريدي، اين مشكل مرتفع ميشود. همچنين در صورت كاهش خون (بر اثر خونريزي و...) از مايعات وريدي و تزريق خون استفاده ميشود. در شوك عفوني نيز مايعات وريدي و آنتيبيوتيكها به كار برده ميشود و در موارد افزايش ضربان قلب، با استفاده از داروها يا دفيبريلاتورهاي قابل پيوند در بدن، مشكل را رفع ميكنند. همچنين مشكل آمبولي ريوي و ترومبوزوريدي، با استفاده از رقيقكنندههاي خون مانند هپادين و وارفارين برطرف ميشود. كاهش فشار خون در اثر ايستادن زياد را نيز ميتوان با تغيير در رژيم غذايي مانند افزايش مصرف آب و نمك و شيرينيهاي كافئيندار و استفاده از داروهايي مانند ميدودرين درمان كرد، در ضمن استفاده از جورابهاي تنگ نيز براي جلوگيري از كاهش فشار خون موثر است.
فشارخون پایین در صورتی که بدون علامت و نشانه بوده و تهدید کننده اندام های بدن نباشد نیازی به هیچ درمانی ندارد. به هر حال، همه ی بیمارانی که نشانه ها و علائم ناشی از افت فشار را دارند باید توسط پزشک مورد ارزیابی قرار گیرند چون درمانشان بستگی به علت افت فشار دارد. به عنوان مثال اگر مصرف یک دارو (مثلا داروهای فشارخون و دیورتیک ها) باعث کاهش فشار خون شده باشد، دز آن باید کاهش یافته یا حتی مصرف آن قطع شود و یا اگر خونریزی شدید علت باشد باید تزریق خون انجام شود. به هر حال شایع ترین علل فشارخون پایین کاهش حجم خون، بیماری قلبی و داروهای مصرفی توسط فرد می باشد که بسته به علت، درمان توسط پزشک انجام می گیرد.
آدرس مطب : شهرک غرب بلوار فرحزادی تقاطع دریا خ نورانی پلاک 19 طبقه سوم
تلفن : 22366770 - 021
