شهزاد محمدیان

انواع کم خونی در ورزشکاران
کم خوني ناشي از ورزش
هموگلوبين موجود در گلبول‏هاي قرمز خون عامل اصلي نقل و انتقال اکسيژن و دي اکسيد کربن است. ميزان هموگلوبين خون افرادي که به طور مرتب ورزش مي‏کنند نسبت به افراد بي‏تحرک کمتر است که به اين کم خوني که با کاهش آهن همراه نيست، کم خوني کاذب ناشي از ورزش مي‏گويند.
طی فعاليت استقامتي (مانند پياده‏روي طولاني مدت) حجم پلاسما که بيشتر آن آب است به دليل اعمال فشار بر روي مويرگ‏ها ، رانش آب پلاسما به عضله‏ها به دليل توليد موادي مانند اسيد لاکتيک در آنها و تعرق، کاهش مي‏يابد و خون غليظ مي‏شود و در نتيجه توانايي گردش و جريان سريع خون در رگ‏ها و مويرگ‏ها کاهش مي‏يابد. براي سازگاري با اين پديده، بدن پاسخي رفلکسي ايجاد مي‏کند که باعث افزايج حجم پلاسما مي‏شود.
اين افزايش در حجم پلاسما باعث کاهش هموگلوبين مي‏شود که به آن کم خوني ناشي از ورزش مي‏گويند. در اين کم خوني کاذب، در واقع ميزان هموگلوبين خون ثابت است و افزايش حجم پلاسما از مقدار کل هموگلوبين خون نمي‏کاهد بلکه آن را رقيق مي‏کند و در نتيجه ميزان هموگلوبين در هر واحد حجم خون بيشتر مي‏شود. بدن با اين سازگاري و پاسخ فيزيولوژيک به کاهش حجم پلاسما باعث بالا رفتن ظرفيت حمل اکسيژن خون مي شود و در نتيجه اکسيژن به ميزان کافي و به سرعت در دسترس عضله‏ها فعال درگير در فعاليت استقامتي قرار مي‏گيرد. ميزان و شدت کم خوني ناشي از ورزش با شدت و مدت فعاليت رابطه مستقيم دارد. قابل ذکر است که اين کم خوني و افزايش حجم پلاسما چند روز پس از قطع تمرين به حالت طبيعي باز مي‏گردد.
کسی که دچار رقیقشدن خون میگردد، نباید به عنوان یک شرایط آنمی واقعی در نظر گرفته شود، بلکه بایستی به عنوان یک واکنش سازگاری به ورزش تلقی گردد , ما با یک کمخونی واقعی سر و کار نداریم. به همین علت واژه”کمخونی کاذب” ایجاد میشود.
کمخونی فروپنیک
یک نوع کمخونی دیگری در ورزشکاران رایج است که به ان کمخونی فروپنیک می گوند این نوع کم خونی با کاهش عملکرد ورزشکاران به ویژه افراد ماراتن در ارتباط است به همین علت بیشترین تحقیقات در آنها صورت میگیرد. این علت میتواند با وجود هموگلوبین در ادرار (هموگلوبین اوریا)، وجود خون در ادرار (هماچوریا)، کاهش خون معده و روده و کاهش آهن به دلیل تعریق زیاد باشد.
-هموليز ناشي از ورزش
در هنگام ورزش ممکن است گويچه‏هاي قرمز خون متلاشي شوند. با کاهش تعداد و عملکرد اين گلبول‏ها اکسيژن رساني به بافت‏ها، که مهم‏ترين وظيفه آنهاست، دچار اختلال مي‏شود و بدين ترتيب بر روي عملکرد ورزشکار اثر منفي مي‏گذارد. ديواره سلولي گويچه‏هاي قرمز با افزايش دماي بدن ، افزايش شدت جريان خون و برخورد اين گلبول‏ها با ديواره عروق دچار شکنندگي و پارگي مي‏شود. هموليز داخل عروق، بيشتر در دونده‏هاي ماراتن به دليل تماس مداوم کف کفش و پا با زمين ديده مي‏شود هرچند در ورزش‏هاي ديگر مانند شنا و به ويژه در ورزش‏هاي پر برخورد مانند ورزش‏هاي رزمي نيز ديده مي‏شود. هموليز ناشي از ورزش نگران کننده نيست، زيرا درصد کمي از گلبول‏هاي قرمز به دليل ورزش کردن دچار پارگي مي‏شوند و از طرفي در افراد سالم گلبول‏هاي جوان به سرعت جايگزين گلبول‏هاي هموليز شده، مي‏شوند.