شهزاد محمدیان

نقش پتاسیم در بدن ورزشکاران

پتاسیم
انجام ورزش(چه هوازی و یا بی هوازی)نیازمند انقباض عضلانی است.برای انجام عمل آکتین و میوزین و ایجاد انقباض،یونهای کلسیم باید از رتیکولوم آندوپلاسمیک آزاد شوند.برای اینکار باید پتانسیل عمل در سطح غشا سلولی آغاز گردد.برای پاسخدهی مکفی به محرک ایجاد پتانسیل عمل،سارکولم باید دارای یک پتانسیل غشایی مناسب در زمان استراحت باشد که به نوبۀ خود با نحوۀ توزیع یون پتاسیم در طول سارکولم مرتبط است.در اثر انقباض،یون سدیم به داخل عضله رفته و یون پتاسیم خارج می شود.این جابجایی،سبب تحریک پمپ Na+ -K+ - ATPaseشده بازجذب پتاسیم را تشدید خواهد کرد.فعالیت این پمپ،چه در عضلات و چه در بافتهای غیر فعال با غلظت پتاسیم،کاته کولامینها و انسولین ارتباط دارد.
کالآ،مقدار یون پتاسیم در بدن یک فرد بالغ بین 4-3هزار میلی اکی والان است.از ابن مقدار،70-50میلی اکی والان آن در مایع خارج سلولی و بقیهُ آن در درون سلولها وجود دارد.معمولا غلظت پتاسیم در مایع خارج سلولی بین5-4میلی اکی والان در لیتر و مقادیر داخل سلولی آن بین150-140میلی اکی والان در لیتر است.اگر عضلات اسکلتی 28کیلوگرم از وزن بدن یک فرد 70کیلوگرمی را تشکیل دهند(معادل حدود 40درصد کل وزن بدن)،از این میزان 75در صد آب و حدود 3150میلی اکی والان پتاسیم خواهد بود.مقدار پتاسیم موجود در اکثر رژیم های غذایی،بین 115-60میلی اکی والان در ازای هر کیلو کالری غذای دریافت شده است.ورزش هوازی با شدت و زمان کافی سبب تعریق می شود.تحریک غدد عرق اکرین با اعصاب کلینرژیک سمپاتیک،باعث ترشح مایعی فاقد پروتئین به پلاسمای خون می شود.همزمان با جریان یافتن عرق به سمت پوست و از طریق مجاری عرق،یونهای کلر و سدیم باز جذب می شوند.مایعی که به سطح پوست می رسد،هیپوتونیک است.در این صورت غلظت سدیم کاهش می یابد،ولی میزان پتاسیم معادل یا اندکی بیش از غلظت پلاسمایی آن است.در جریان ورزش های منظم،سطح خونی پتاسبم افزایش می یابد که این موضوع،وابسته به شدت ورزش است.شدت ورزش کمتر از 60درصد VO2 max،سبب افزابش پتاسیم پلاسما به میزان 1 megدر لیتر می شود.هرچه شدت ورزش بالاتر باشد،این افزایش هم بیشتر خواهد بود.افزایش پتاسیم در مایع بینابینی،سبب بالا رفتن حجم تنفس دقیقه ای خواهد شد.علت این وضعیت،تحریک پایانه های عصبی فیبرهای نوعC در بافت عضلانی فعال است.این موضوع هم باعث بالا رفتن حجم تنفس دقیقه ای خواهد شد.به علاوه،افزایش پباسیم پلاسمایی سبب اتساع عروق در عضلات خواهد گشت.قطع ورزش سبب هیپوکالمی کوتاه مدت می شود،اما نه هیپرکالمی و نه هیپوکالمی ناشی از ورزش هیچکدام از لحاظ فیزیولوژیک مضر نیستند.اگر شخصی رژیم غذایی درست و کافی داشته باشد(علیرغم تغییرات چشمگیری که در غلظت پتاسیم در جریان ورزش رخ داده و میزان دفعی که از طریق تعریق صورت می پذیرد)،وی نیازمند افزایش مصرف پتاسیم نخوامد بود.