شهزاد محمدیان

ال کارنیتین در ورزشکاران

به احتمال زیاد ،تا کنون نام ال کارنیتین را نشنیده اید.دکتر گیلرمو لایچ از مادرید اسپانیا،یکی از بزرگترین متخصصان جهان در زمینه طب ورزشی معتقد است که ال کارنیتین به علت داشتن خواص بیولوژیک منحصر به فرد می تواند در ورزشهای استقامی نقش مهمی در افزایش کارایی فرد،ایفا کند.علاوه بر آن برای نقل و انتقال چربی سلولی کاملاً ضروری است.
چگونه این ماده مرموز،که نامش تنها برای بیو شیمیست ها آشناست،به عنوان قسمتی از برنامۀ تغذیۀ ورزشی،می تواند کارایی ورزشی را بهبود بخشد؟
در سال 1905 دانشمند روسی،از عصاره گوشت ال کارنیتین را استخراج کردند.نام آن از ریشه لاتین«کارنیس» به معنی گوشت گرفته شده است.دانشمندان مشغول کار روی سلول های کبد بودند که متوجه شدند،کارنیتین به عنوان یک حامل چربی عمل می کند،به طوری که انتقال چربی به میتوکندری سلولها-جایی که برای تولید انرژی سوزانده می شود- را امکان پذیر می سازد.این خاصیت کارنیتین،برای ورزشکاران کاربرد زیادی پیدا می کند،زیرا این ماده فرآیند سوختن چربی را تسریع می کند،در نتیجه میزان چربی بدن کاهش یافته و انرژی لازم برای فعالیت های سخت و طولانی بدست می آید.
به علاوه،ال کارنیتین سوختن اسید آمینه لئوسین و والین را که در تمرینات سخت می تواند تا10درصد انرژی لازم را تأمین کند،تحریک می کند. کارنیتین هنگام روزه داری یا کاهش ورودی چربی و هیدرات کربن مثلاً در رژیم های خیلی سخت به ثابت نگه داشتن تولید انرژی بدن کمک می کند.
کتوز یا تولید بیش از حد کتونها که محصول فرعی ناشی از سوختن ناقص چربی است،معضل بعضی از رژیم های غذایی خاص است.در رژیم های غذایی با هیدرات کربن یا کالری پایین،کتوز به طور شایع دیده می شود.مقادیر زیاد کتونها برای مغز و دستگاه عصبی،سمی است،و از آنجا که بدن سعی در خارج کردن آنها از طریق کلیه ها دارد،منجر به کم شدن آب بدن می شود.با افزایش ادرار ناشی از کتوز الکترولیت های ارزشمندی مثل پتاسیم نیز همراه ادرار دفع می شود که خود منجر به ضعف و خستگی مفرط می گردد.
ال کارنیتین را می توان از گوشت عضله و غذاهای حاوی پروتئین حیوانی استخراج کرد و یا آن را به طور صناعی از دو آمینو اسید لیزین و متیونین بدست آورد.مقدار طبیعی ال کارنیتین در چند ماده غذایی، در جدول زیر آورده شده است:
میزان کارنیتین موجود در چند ماده غذایی(به میلی گرم در هر 100 گرم)
ماهیچه گوسفند 210
ماهیچه بره 78
ماهیچه گاو 64
ماهیچه جوجه 7.5
جگر گوسفند 2.6
مخمر 2.4

شیر گاو 2
از آنجا که ال کارنیتین در سبزیجات و میوه ها وجود ندارد و رژیم غذایی افراد گیاه خوار،از نظر لیزین و متیونین که واحدهای ساختمانی ال کارنیتین هستند نیز فقیر است،این افراد از نظر کمبود ال کارنیتین در معرض خطر هستند و باید آنرا به صورت مکمل به رژیم غذایی خود اضافه کنند.شاید به همین علت باشد که بدنسازانی که به رژیم گیاهخواری رو می آورند،هنگام ورزش خیلی زود قدرت و توان خود را از دست داده و خسته می شوند.(کمبود ویتامین B12 در رژیم این افراد نیز مزید بر علت است).برای ساخته شدن ال کارنیتین در بدن،تعدادی مواد فرعی که به عنوان کوآنزیم و کاتالیزور عمل می کند،نیز باید موجود باشد.علاوه بر آمینو اسیدهای لیزین و متیونین،در این فرآیند به ویتامین C،B6،نیاسین و آهن نیاز هست.
همانند آمینو اسیدها،کارنیتین نیز به دو فرم اصلی دیده می شود،ال کارنیتین و دی کارنیتین.تنها اثر مضری که تاکنون با فرم L دیده شده،اسهال موقت بوده که ناشی از مصرف مقادیر خیلی زیاد آن(بیش از 10گرم)بوده است.
اما فرم D،به علت وقفه در واکنش های مفید فرمL،برای بدن مضر است و منجر به ضعف عضلانی می شود.دی کارنیتین همچنین از فعالیت آنزیم هایی که به ال کارنیتین اجازه می دهد تا چربی را به داخل سلول حمل کند،جلوگیری کرده و به این ترتیب مانع فرآیند سوختن چربی می شود.