شهزاد محمدیان

متاسفانه بسیاری از ورزشکاران و والدین آنها از این موضوع غافلند که غذاها می توانند پروتئینهای مورد نیاز افراد معمولی و نیز ورزشکاران را به آسانی تامین کنند. با وجود این، چون ورزشکاران نسبت به افراد کم تحرک، انرژی بیشتری صرف تمرینهای ورزشی می کنند، لذا نیاز به دریافت پروتئین بیشتری دارند.

ورزشکاران قدرتی
عضلات ورزشکارانی که ورزشهای قدرتی و توانی مثل فوتبال، وزنه برداری و سایر ورزشهایی انجام می دهند که نوعا توده های عضلانی بزرگ در آنها درگیر فعالیت می شوند، حاوی مقادیر زیادی پروتئین است. به همین دلیل ورزشکاران تمایل دارند بدانند که چگونه می توان برای ساختن عضلات بزرگتر، پروتئین بیشتری به دست آورد.ورزشکاران قدرتی و توانی نسبت به افراد کم تحرک به پروتئین بیشتری نیاز دارند.برای ورزشکاران قدرتی و توانی مکمل سازی پروتئین ضروری نیست؛ زیرا ورزشکاران می توانند نیاز خود به پروتئینهای اضافی را با استفاده از غذاهای دریافتی به دست آورند.بدن پروتئین های اضافی را به چربی تبدیل می کند. چون پروتئینها حاوی کالری هستند، لذا اگر بدن به پروتئینهای مصرف شده به شکل مکمل نیاز نداشته باشد، پروتئین اضافی احتمالا به چربیها تبدیل می شوند.

ورزشکاران استقامتی
ورزشکاران استقامتی در جریان جلسات تمرینهای طولانی مدت، کالری زیادی می سوزانند. چون پروتئینها کالری دارند، اغلب مردم معتقدند که غذاهای پروتئینی منابع انرژی خوبی برای ورزشکاران استقامتی هستند. آیا این موضوع صحیح است ؟
در جریان ورزش استقامتی، پروتئینها تجزیه می شوند و اسید آمینه های مشخصی در آزاد شدن انرژی به هنگام فعالیت نقش مهمی دارند.پس از جلسات تمرینهای طولانی مدت، اسیدهای آمینه برای تامین مجدد ذخایر بافتها مورد نیازند.هر چه فعالیت شدیدتر و از لحاظ زمان طولانی تر باشد، سهم اسیدهای آمینه برای تولید انرژی بیشتر می شود. یعنی ورزشکاران استقامتی احتمالا به پروتئین اضافی نیاز دارند. با وجود این، نیازهای انرژیکی و دوره بازگشت به حال اولیه می تواند با مصرف یک رژیم غذایی متعادل که حاوی پروتئین با کیفیت بالا باشد، به دست آید.
مشکلات مصرف پروتئین اضافی
هرچند بدن می تواند کربوهیدراتها را به شکل گلیکوزن در عضلات و کبد، و چربیها ی مازاد را به صورت چربی ذخیره کند، اما قادر نیست پروتئین اضافی را ذخیره سازد. اگر شما ( مربیان) و ورزشکارانتان بدانید که پروتئینهای اضافی حاصل از غذاها یا مکملها تا چه حد مشکل آفرینند ، به احتمال زیاد از مصرف آنها خودداری خواهید کرد.
بدن با پروتئینهای اضافی رژیم غذایی چگونه برخورد می کند ؟
وقتی پروتئینها بیشتر از مقدار مورد نیاز برای رشد بافتها، رشد عمومی بدن و یا حفظ و ترمیم بافتها استفاده می شوند، اسید آمینه های اضافی هم تجزیه می شوند. تجزیه آنها به دو بخش است؛ یعنی نیتروژن به اوره تبدیل و سپس دفع می شوند. اسکلت کربنی اسید آمینه هم یا برای تولید انرژی به مصرف می رسد و یا به شکل چربی ذخیره می شود. ورزشکاران نمی توانند اسید آمینه های اضافی را ذخیره کنند.
خطر پروتئینهای پرچربی
متاسفانه مصرف پروتئین اضافی می تواند خطر آفرین باشد. یکی از خطرهای آن این است که منابع حیوانی پروتئین مثل گوشت قرمز، تخم مرغ، شیرو پنیر، پرچربی نیز هستند.رژیمهای غذایی پرچربی، خطر بیماریهای قلبی عروقی را زیاد می کند.
دیگر خطرهای مصرف پروتئینهای اضافی
ورزشکاران حتی اگر غذاهای کم چربی ولی پرپروتئین بخورند، باز هم ممکن است دچار اختلالاتی شوند. چنین رژیمهای غذایی ممکن است اجرای ورزشی ورزشکاررا با توجه به نکات زیر تحت الشعاع قرار دهد:
رژیمهای غذایی پرپروتئین موجب دهیدراسیون( کم آبی)بدن می شوند.
این موضوع تولید انرژی در حد مطلوب را دچار نقصان می کند. مقادیر اضافی اوره که با مصرف پروتئینهای زیاد همراه است، باید از طریق کلیه ها دفع شوند. این اوره، حجم زیادی از آب را با خودش از طریق ادرار دفع می کند.
در برخی ورزشکاران مستعد، مقدار زیاد اوره که ناشی از خوردن پروتئین بسیار زیاد است، می تواند منجر به نقرس شود.
در برخی از ورزشکاران، مصرف زیاد پروتئین احتمالا منجر به کمبود کلسیم می شود.

غذاهای پروتئینی کم چربی
افراد جوامع غربی بیشتر از حد نیاز پروتئین می خورند و اکثر غذاهای پروتئینی آنها سرشار از چربی است. برای مثال، استیک غاز خانگی اساسا یک غذای پرپروتئین است و این یعنی از 1400 کیلو کالری موجود در این استیک، 1140 کیلو کالری آن از چربیها به دست می آید. بنابراین، یک قطعه از این گوشت ، بیش از نیاز روزانه است و 81 درصد چربی دارد. بسیاری از غذاهای پرپروتئین از جمله انواع غذاهای گوشتی و شیر، غذاهای پرجربی نیز هستند. نتیجه اینکه ورزشکاران باید دقت کنند تا منابع پروتئینی با کیفیت بالا و کم چربی انتخاب و مصرف کنند.