شهزاد محمدیان

ویتامین E در واقع گروهی از مواد بنام توکوفرول می باشد. چند نوع توکوفرول وجود دارد؛ آلفا، بتا، دلتا، اپسیلون، گاما و زتا. این ویتامین نیز همانند بتاکاروتن یک آنتی اکسیدان محلول در چربی است و سایر مواد را از اکسیده شدن محافظت می کند. هرچند ویتامین E از اکسیده شدن همه انواع چربی پیشگیری می کند ولی در پیشگیری از اکسیده شدن اسیدهای چرب غیر اشباع دارای بیش از یک پیوند دوگانه اثر ویژه ای دارد. ویتامین E باعث انسجام غشاء سلول و جلوگیری از تخریب گلبول قرمز می شود.این ویتامین همچنین نقش محافظتی مهمی در ریه دارد و ریه را در برابر مواد آلوده زای موجود در هوا، که مواد اکسیدان بسیار قوی هستند، محافظت کرده و میتواند در پیشگیری از عوارض ایجاد شده در اثر آسیب لایه ازن نیز موثر باشد. ویتامین E در واقع محافظ ویتامین A، BوC نیز می باشد و از اکسیده شدن آنها نیز جلوگیری می کند. ویتامین E به فعالیت اسید لینولئیک کمک کرده و می تواند در سوخت وساز کلسیم نیز موثر باشد.

این ویتامین در بهبود پاسخ ایمنی بدن نیز نقش دارد، احتمال داده می شود که این اثر از طریق افزایش اینتر لوکین 2 (ماده ای موثر در رشد گلبول های سفید) و کاهش پروستا گلندین E2 (ماده موثر در مهار گلبول های سفید) باشد. همچنین احتمال داده که ویتامین E در پیشگیری از بیماریهای بدخیم به ویژه سرطان های دستگاه گوارش نقش داشته باشد. از سوی دیگر این ویتامین ممکن است در پیشگیری از بیماریهای قلبی مفید واقع شود، به علاوه چون به طور طبیعی باعث افزایش حجم ادرار می شود، می تواند در تنظیم فشار خون موثر باشد. ویتامین E می تواند باعث ارتقاء مهارت های ورزشکاران شود ولی بر خلاف باور نادرست رایج، در پیشگیری یا به تاخیر انداختن روند پیری اثری ندارد.

منابع غذایی ویتامین E
در حدود 20 درصد ویتامین E موجود در رژیم غذایی به طور مستقیم یا غیرمستقیم از روغن های گیاهی و بیست درصد دیگر آن از میوه جات و سبزیجات تامین می شود. فرآورده های غلات 15 درصد ویتامین E مورد نیاز بدن را تامین کرده و درصد کمتری از این ویتامین نیز از طریق گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ و آجیل آلات به دست می آید. جوانه گندم و روغن سویا حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین E هستند. چربی های حیوانی مانند سرشیر و کره یا حاوی مقادیر جزئی ویتامین E و یا فاقد آن هستند. پخت مواد غذایی در حرارت خیلی زیاد، قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش، منجمد و سرخ کردن مواد غذایی، قرار گرفتن در معرض نور و اکسیژن تا حدی باعث تخریب ویتامین E موجود در مواد غذایی می شود.

کمبود ویتامین E
ویتامین E در انسان به طور معمول ناشی از بیماری هایی است که باعث سوء جذب چربی ها می شوند از قبیل بیماریهای کبد، کیسه صفرا و لوزالمعده. کمبود این ویتامین به ندرت در اثر کمبود دریافت منابع غذایی حاوی ویتامین E با استفاده از روش های اشتباه در پخت غذا (از قبیل پخت در حرارت های خیلی زیاد و با سرخ کردن مواد غذایی) ایجاد می شود. در اثر کمبود ویتامین E در خون، تخریب گلبول های قرمز بیشتر میشود که احتمالا به دلیل اکسیده شدن اسیدهای چرب غیراشباع دارای بیش از یک پیوند دوگانه موجو در جدال گلبول هاست. به عنوان مثال کمبود ویتامین E در نوزادان نارس باعث تخریب بیش از حد گلبول های قرمز نوزاد و بروز کم خونی و در شیرخواران مبتلا به سوء تغذیه نیز باعث کم خونی، خونریزی و خیز (اِدِم) می شود. کمبود ویتامین E در همه سنین باعث چروکیده شدن کلاژن موجود در پوست و بافت هم بندی، پارگی جدال گلبول قرمز و آسیب کبد و کلیه می گردد.

مسمومیت با ویتامین E
در صورت مصرف بیش از حد داروهای حاوی ویتامین E ممکن است مسمومیت با این ویتامین اتفاق بیفتد. مهمترین عارضه ناشی از این مسمومیت، مداخله با فعالیت ویتامین k و افزایش فعالیت داروهای ضد انعقاد می باشد که منجر به بروز خون ریزی می گردد.